ulduzlar arasi madde

Hemen hamımız, başımızı göyə qaldırıb kainatın sonsuzluğunu seyrə getdiyimizdə bəlkə də düşündüyümüz ilk şey, kosmosun nə qədər nəhəng bir boşluq dənizi olduğudur. Bizlərə görə kosmos, dərhal hər nöqtəsi ulduzlar ilə təchiz edilmiş sonsuz bir boşluqdan ibarətdir.

Gerçəkdə işin əsli bir də elə deyil.



Kainatda iştirak edən bütün boşluqlar, gerçəkdə astronomiyada adına "yıldızlararası Maddə" (AZN) deyilən həddindən artıq dərəcədə seyrək lakin buna baxmayaraq ölçülə dağınıq bir maddə ilə doludur. Kainatda ulduzların doğulmasını təmin edən və Öldüklərində də içlərinə qarışdıqları yıldızlararası Maddə, Gökadamız Samanyolunun görünür kütləsinin onda birini təşkil etməkdədir.

yıldızlararası Maddə
Yıldızlararası toz dənəciklərindən bir nümunə.
Yıldızlararası Maddə, böyük nisbətdə Gökadalar mərkəzini əhatə edən ulduzların qalın disklerinin 300 işıq ili qədər dərinliyində incə bir təbəqə halında yer alır. Kütləsinin yüzdə 90ından çoxu qaz halında olan bu maddə, bünyəsində bolca hidrogen və sıx miqdarda helium saxlayar.

Geriye qalan kütlənin yüzdə 1 ilə 10 arasındakı bir qismi isə çox kiçik toz parçacıqlarından ibarətdir. Bu hissəciklər, qırmızı nəhəng ulduzların xarici atmosferlerinde və komet partlamaları əsnasında meydana gəlmişlər. Bu toz zərrələrinin tam olaraq tərkibi və məzmunu bilinmir olsa da karbon əsaslı silikat materiallardan meydana gəldikləri düşünülməkdədir.

Yıldızlararası toz zərrəcikləri o qədər kiçikdir ki evlərimizdə uçuşan kiçik toz zərrəciklərini belə daha az həcmləri sahibdirlər. Yıldızlararası maddə, kainatda hər zaman asanlıqla görülememektedir. Lakin qarşısında yer aldıqları bir ulduzun işığını soğurmaları və təhriflər səbəbi ilə meydana gətirdikləri anormal görünüşlər ilə varlıqlarını müəyyən edərlər.

Yıldızlararası toz baxımından zəngin vəziyyətdə olan buludlar, işığı soğurma xüsusiyyətlərinin yüksək olması səbəbi ilə ulduzların ya da özlərindən daha parlaq buludların qarşısında iştirak aldıqlarında çox daha tünd rəngdə və qatı bir quruluşda görünərlər.

Çox vaxt nəhəng toz buludları, hər hansı bir parlaq cismin qarşısında yer almasa da gözə parlaq şəkildə görünə bilərlər. Bunun səbəbi, daha əvvəldən soğurulan bir ulduz işığının interstellar tozu istilətməsi səbəbi ilə infraqırmızı dalğa boylarında görünür hala gelebilmelerinden irəli gəlməkdədir.
qaynaq http://www.kozmikanafor.com/yildizlararasi-madde/